Ayrımcılık Tazminatı

Ayrımcılık Tazminatı | İzmir İş Hukuku Avukatı | Av .Dilek Yavuz Uysal

Ayrımcılık Tazminatı

Ayrımcılık tazminatı işveren tarafından işçiye ödenen tazminatlardan biridir. Bu tazminat, eşit davranma borcunun ihlali sonucunda ortaya çıkar. Eşit davranma borcunun kaynağı ise Anayasa m. 10 ve İş Kanunu Madde 5 tir. Eşit davranma borcu aynı nitelikteki işçiler için söz konusudur. Ayrımcılık tazminatı, işverenin eşit davranma yükümlülüğünün ihlali durumunda işçiye dört aya kadar ücreti tutarında verilebilecek olan tazminattır. İşçi ayrımcılık tazminatından başka yoksun kaldığı diğer haklarını da talep edebilir. Bunlar sosyal yardımlar, ikramiye, prim ve uygulanan zamlar olarak örneklenebilir.

Ayrımcılık tazminatını İş Kanunu’nda inceleyecek olursak 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 5 : ” İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz. İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz. İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır. ” Şeklinde düzenlenmiştir.

Anayasanın 10. Maddesinde de Kanun Önünde Eşitlik ilkesi düzenlenmiştir. Anılan maddedeki ifade aynen şu şekildedir. “ Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.”  Her iki madde, ayrımcılık tazminatındaki temel dayanak noktasıdır.

Ayrımcılık Tazminatı Hallerine Örnek

1. İşçinin hamile olması ayrımcılık yapılmasına ve hamile işçinin işten çıkarılmasına sebep değildir. Hamile olduğu için işten çıkarılan işçi, ayrımcılık tazminatı talep edebilir.

2.  İşyerinde çalışan bütün işçilere zam yapılırken herhangi bir haklı neden olmaksızın bir veya birkaç işçi, zam uygulamasının dışarısında bırakılırsa bu durum işverenin eşit davranma borcuna aykırılık teşkil edeceği için ayrımcılık tazminat hakları doğacaktır.

3. İşçilerin nitelikleri ve işin gereklililkleri gözetilerek işçilerin farklı ücretlerle çalıştırılmaları mümkündür. Ancak işveren nitelik veya başka haklı unsurları gözetmeksizin ücret arttırımı yapmışsa bunu bütün işçilerine yapmak zorundadır. Bu konuda bir veya birkaç işçiyi zam dışında bırakamaz. Örneğin, aynı iş kolunda çalışan erkek işçi ile kadın işçiye sırf cinsiyetleri farklı olduğu için ücret ayrımı yapamaz. Fakat işin niteliği gereği, kadın işçi şehir içi ve şehir dışında rahatlıkla araba kullanıyor erkek işçi şehir dışında araba kullanamıyor ve iş, niteliği gereği araba kullanmayı gerektiriyorsa kadın işçiye daha fazla maaş verilebilir.

Ayrımcılık Tazminatı Şartları

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2012/33335 Esas, 2014/25434 sayılı Kararında “EŞİT DAVRANMA ilkesinin uygulanabilmesi için aynı işyerinin işçileri olma, işyerinde topluluk bulunması, kollektif uygulamanın varlığı, zamanda birlik ve iş sözleşmesiyle çalışmak koşulları gerekmektedir.” kararını vermiştir. O halde, ayrımcılık tazminatı istemenin bazı hukuki şartlarının mevcut olduğunu söylemek mümkündür. Bunlar :

1. İşyerinin Aynı Olması
2. Aynı Zaman Dilimi İçinde Yer Alma
3. İşyerinde Bir İşçi Topluluğunun Varlığı
4.   Kollektif Bir Uygulama Olması / Süregelen Uygulamanın Dışında Bir Davranış Olmasıdır.

Bu şartların altında yatan temel sebep, iddia edilen eşit davranma borcuna aykırılık oluşturacak hususların bir arada bulunmasıdır. Örneğin, iki farklı yerde çalışan işçinin birbirleri arasında bir ayrımcılığa tabi tutulduklarından bahsedilemez.

Ayrımcılık Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Ayrımcılık tazminatı işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. İşveren, işçinin en az 1, en fazla 4 aya kadar ücreti tutarında tazminata hükmedilmektedir. Mahkeme tarafından ayrımcılık tazminatı; uğranılan ayrımcılığın önemi, ağırlığı, süresi, işçinin kıdemi ve ücreti gibi konular göz önüne alınarak hesaplanmaktadır. Yapılan ayrımcılık nedeniyle bir zararın meydana gelip gelmemesi, ayrımcılık tazminatına hükmedilmesi konusunda önemsizdir. Ayrımcılığa uğrayan işçi beş yıl içerisinde tazminat talebi için dava açmalıdır.

Ayrımcılık tazminatının diğer tazminatlar ile birlikte talep edilip edilemeyeceği konusu tartışmalı olan bir husustur. Tazminat bir zenginleşme aracı olmadığından, kanunda aksi ön görülmedikçe, hukuka aykırı davranışın karşılığı olan zarar bir defa tazmin edilir. Örneğin, ayrımcılık tazminatı iş güvencesi tazminatıyla birlikte talep edilemez. Zira, ayrımcılıkla yapılan fesih geçerli bir nedene dayanan fesih değildir.

Konuya ilişkin detaylı bilgi için uzman ekibimiz ile iletişime geçebilirsiniz.

İş Hukuku Kapsamında Hazırladığımız Diğer Çalışmalarımız;

İzmir İş Avukatı

Adres: Karşıyaka Tower No:12 Kat:9 Daire:59 Karşıyaka/İzmir

E-posta: [email protected]

Telefon: +90 534 415 52 56