İşçi Aşacaklarında Faiz

İşçi Aşacaklarında Faiz | İzmir İş Hukuku Avukatı

İşçi Aşacaklarında Faiz

İşçi alacakları, 4857 Sayılı İş Kanunu‘nda düzenlenmiş olup, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi halinde ortaya çıkan bazı hak ve alacaklarına verilen isimdir. İşçi alacaklarının bir kısmı (Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, kötü niyet tazminatı gibi) fesihe bağlı alacaklar olup; iş akdinin sona ermesiyle talep edilebilen işçilik kalemleridir. İşçi alacaklarının bir kısmı ise (Ücret, fazla mesai ücreti, ubgt ücret alacağı, hafta tatili ücret alacağı gibi) fesihe bağlı olmayıp, iş akdi feshedilmiş olsun veya olmasın işçinin hak kazandığı zaman talep edebileceği alacak kalemleridir. İşçi alacaklarına faizin ne şekilde uygulanacağı ve faizin başlangıcının nasıl belirleneceği ise uygulamada zaman zaman karıştırılmaktadır. Bunları sırası ile inceleyecek olursak;

1. Kıdem Tazminatı:

İşçinin Kıdem tazminatı hesaplamasında son brüt ücreti (giydirilmiş ücreti) esas alınır. İşçinin son brüt ücretine, yol yardımı, yemek yardımı, prim vs. gibi düzenlilik arz eden sosyal yardım ve benzere ücretlerin eklenmesiyle giydirilmiş ücret elde edilir ve bu ücret kıdem tazminatı hesaplamasında esas alınır.

Kıdem tazminatında faiz başlangıcı hep aynı olup, ilk davada olduğu gibi, ek davada veya dava değerini (ıslah yoluyla) artırmada da faiz başlangıcı: iş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek biçimde sona erdiği tarihtir.   Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarih itibariyle muaccel olacağından, faizin başlangıç tarihi de fesih tarihi olacaktır. Kıdem tazminatında zamanaşımı Borçlar Kanunu uyarınca on yıldır. Zamanaşımı, iş sözleşmesinin fesih tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2017/5554 E. , 2018/7618 K. sayılı ve 04.04.2018 tarihli ilamı;  ”..4857 Sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte bulunan 1475 Sayılı Kanun’un 14. maddesinin 11. fıkrası hükmüne göre, kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir…” Şeklindedir. Dolayısıyla, kıdem tazminatına uygulanacak faiz, bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizdir.

2. İhbar Tazminatı

İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın ve usulüne uygun bildirim öneli tanımadan fesheden tarafın, karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminattır. İhbar tazminatı kıdem ve yıllık izin gibi 1 yıl çalışma şartına bağlanmamıştır. Sözleşmesi 6 aydan az sürmüş olsa bile işçinin ihbar tazminatı alma hakkı vardır.

İhbar tazminatına yasal faiz uygulanmaktadır. Yasal faiz, 2018 yılı itibariyle %9’dur. Ancak bu oran her yıl değişebileceğinden işçi alacağının tahsili esnasında icra takibi açılacaksa bu oranı kontrol etmek gerekmektedir. İşverenin(veya işçinin) ihbar tazminatına ilişkin faizinin  başlangıç tarihi ise, karşı tarafın temerrüde düşürüldüğü tarihtir. Bu tarih, karşı tarafa Noter aracılığıyla ihtarname gönderilmesi halinde ihtarnamenin tebliğ edildiği tarih ile başlayabileceği gibi doğrudan dava açılması halinde dava tarihi itibariyle başlayacaktır. İhbar tazminatında zamanaşımı Borçlar Kanunu uyarınca on yıldır. Zamanaşımı, iş sözleşmesinin fesih tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2017/5535 E. , 2017/11218 K. sayılı ve 22.06.2017 tarihli ilamıı;

”…İhbar tazminatı bakımından uygulanması gereken faiz oranı değişen oranlara göre yasal faiz olmalıdır. Bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde faklı bir faiz türü öngörülmüşse, yasal faizin altında olmamak kaydıyla kararlaştırılan faiz uygulanır…” Şeklindedir.

Diğer alacaklardan farklı olarak bu alacak kalemine yasal faiz uygulanmaktadır. İşçinin işten ayrılmasını takiben işverene Noter aracılığıyla ihtarname göndermiş olması halinde ihtarnamenin ulaştığı tarih, göndermemiş olması halinde dava tarihi itibariyle faiz istenebilecektir.

3. Yıllık İzin Ücreti Alacağı

Yıllık ücreti izin, bir sene boyunca çalışan işçinin dinlenebilmesi için öngörülen ve çalışmadan geçirilen, ücreti peşin olarak ödenen bir haktır. Yıllık izin hakları kullanılmadığında o senenin yıllık izin hakkının sona ermesi gibi bir durum söz konusu değildir. Kullanılmayan yıllık izin süreleri birikmeye devam eder ve sözleşme ilişkisi bitene kadar işveren tarafından bu izinlerin kullandırılması gerekir. Aksi hale sözleşme ilişkisi sona erdiğinde kullanılmayan yıllık izin sürelerinin tamamı alacağa dönüşür ve bu yıllık izin ücreti alacağını işverenden talep etme hakkı doğar.

Yıllık izin ücreti ,iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte muaccel hale gelir. Bununla birlikte, faiz başlangıcı bakımından işverenin ayrıca temerrüde düşürülmesi gerekir. İhtarname sureti ile temerrüde düşürülmemesi durumunda ise dava ve ıslah tarihlerinden itibaren faiz yürütülmesi gerekir.  Yıllık izin ücret alacağı için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

4. Ulusal Bayram Genel Tatil ve Fazla Mesai Alacağı

UBGT olarak geçen bu alacak kaleminde, temerrüde düşürülülen tarih faiz başlangıç tarihidir. Noter kanalıyla ihtar gönderilmişse ihtarnamenin gönderildiği tarihten itibaren; gönderilmemişse dava tarihi itibariyle faiz talep edilebilecek olup, faiz çeşidi mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak belirlenmelidir. UBGT alacağı için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

5. Fazla Çalışma Alacağı

Fazla mesaide fazla mesai yapıldığını ispat yükü işçiye, fazla çalışma ücretinin ödendiğinin ispat yükü de işverene ait olmasına rağmen; ücret alacağında ise, ücretin ödendiğinin ispat yükü işverene aittir, işçinin bir ispat yükü bulunmamaktadır. Faiz çeşidi mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak belirlenmelidir. Faiz başlangıcı ise işverenin temerrüde düşürüldüğü tarihtir. Fazla çalışma alacağı için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Yargıtay Kararları Işığında Kısmi Dava ve Belirsiz Alacaklarda Faiz Başlangıç Tarihleri

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2015/9-3157 Esas, 2018/365 Karar ve 28.2.2018 tarihli kararında ” Öte yandan yine belirsiz alacak davasının Kanuna konuluş amacı ve davanın niteliği dikkate alındığında, dava tarihinden önce gerçekleşen bir temerrüt olgusunun bulunmadığı durumlarda belirsiz alacak davasında yargılama sonucunda miktarı tam ve kesin olarak belirlenen alacağın tümü için temerrüt, davanın açıldığı tarihte gerçekleşeceğinden faize de dava tarihinden itibaren hükmedilmesi gerekir.” kararını ve “Bu durumda dava belirsiz alacak davası olduğuna göre, bu davanın açılması ile doğacak olan maddi ve şekli hukuk sonuçlarının ( zamanaşımının kesilmesi ve diğerleri ) bu dava için de geçerli olması gerekeceğinden, mahkemece talep arttırım dilekçesi verilerek arttırılan miktarlar dâhil alacakların tümüne dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi doğru olmuştur.” kararını vermiştir.

Bu halde, İşçilik Alacaklarında Faiz ve Zamanaşımı Süreleri İçin Uygulanacak Temel Standartlar Aşağıdaki Gibidir:

Belirsiz Alacak Davasında Faiz Başlangıcı

Temerrütün (İhtarname) var olduğu hallerde temerrüt tarihinden itibaren “Bedel Arttırım Dilekçesi” ile istenen toplam alacağın tamamına; temerrüt olgusu (İhtarname) bulunmayan durumlarda dava tarihinden itibaren “Bedel Arttırım Dilekçesi” ile istenen toplam alacağın tamamına faiz işletilmelidir. Dava tarihinde “Bedel Arttırım Dilekçesi” ile arttırılan alacağın tamamı için zamanaşımı kesilecektir.

Kısmi Dava Olarak Açılan Alacak Davasında Faiz Başlangıcı

Temerrütün (İhtarname) var olduğu hallerde temerrüt tarihinden, temerrüt olgusu (İhtarname) bulunmayan durumlarda dava dilekçesi ile istenen tutara dava tarihinden, ıslah ile arttırılan tutara ise ıslah dilekçesinin harcının ödendiği tarihten itibaren faiz işletilmelidir. Dava dilekçesinde gösterilen tutar için dava tarihinde, ıslah ile arttırılan tutara ise ıslah dilekçesinin harcının ödendiği tarihte zamanaşımı kesilecektir.

Konuya ilişkin hukuki danışmanlık almak için uzman ekibimiz ile iletişime geçebilirsiniz.

İş Hukuku Kapsamında Hazırladığımız Diğer Çalışmalarımız;

İzmir İş Avukatı

Adres: Karşıyaka Tower No:12 Kat:9 Daire:59 Karşıyaka/İzmir

E-posta: [email protected]

Telefon: +90 534 415 52 56